هدف بنیاد مردم
بزرگ‌ترین هدف ما ترویج تفکر انتقادی به جامعه است؛ جامعه‌ای که در طول تاریخش هیچگاه طعم آزادی سیاسی، آزادی عقیده و آزادی بیان را نچشیده است. رسیدن به این هدف، به خصوص زیر فشار تبلیغات سیاسی قدرت‌ها و رسانه‌های جمعی که هر یک به نحوی دستورکار ویژه‌ی خود را دارند دشوار است. به شکل سنتی در چنین شرایطی «مردم» تشویق می‌شوند به رسیدن به تصمیم‌های حیاتی در سریع‌ترین شکل ممکن و بدون اتکا به حداقل پشتوانه‌ی اجتماعی. سرعتی که با اضطرار و دروغ‌پردازی‌ها توجیه می‌شود.
بنیاد مردم می‌خواهد به سهم خودش امکان تفکر و گفتگو را حتی در همین شرایط اضطراری زنده نگه دارد. این بنیاد یک موسسه‌ی افکارسنجی یا سازمان آمارگیری نیست. ما از نظرسنجی به عنوان یک ابزار برای شروع و بسط گفتگو استفاده می‌کنیم.
حداقل محصول قابل ارائه
Minimum Viable Product
حداقل محصول قابل ارائه به نسخه‌ای از یک محصول گفته می‌شود که نیازهای اولیه‌ی مصرف‌کننده‌اش را فراهم می‌کند. این حداقل محصول شرایط را برای فهم نقص‌ها و بهبود نسخه‌های آتی فراهم می‌کند. این مفهوم واقعیت دنیای امروز را در نظر گرفته: اینکه برنامه‌ریزی طولانی مدت برای تولید یک محصول کامل تنها به عقب افتادن از نیاز مخاطب و از دست رفتن فرصت ختم می‌شود.
به خصوص در شرایط بحرانی در ابعاد کلان، فکر کردن به بازسازی یکباره‌ی همه‌ی ارکان وضعیت یا تحمیل یک ایده‌ی جدید به صورت مطلق ناممکن است. حالا شرایط آشفته‌ی جامعه‌ی ایران و هدف بنیاد مردم که بسط گفتگو از طریق داده‌هاست را در نظر بگیرید. تنها را رسیدن به سرعت اتفاقات و جلوگیری از غلبه‌ی سرکوب تولید یک محصول حداقلی بود؛ یک گفتمان حداقلی جدید در عرصه‌ی انقلاب که بتواند به مرور بهتر شود.
ما از طراحی لوگوی بنیاد تا وبسایت و محتوایش و حتی در طراحی پرسشنامه از این فلسفه پیروی کرده‌ایم. چرا که هدف ما نه نتیجه‌گیری‌های کلی در مورد آنچه ایرانیان داخل و خارج کشور فکر می‌کنند که ایجاد گفتگو است و این گفتگو را حتی می‌شود با داده‌های محدود آغاز کرد. در بخش‌های آتی به محدودیت‌های پرسشنامه‌ی اول می‌پردازیم.
متدولوژی
در نظرسنجی آزمایشی اول، شیوه‌ی تحقیق «بنیاد مردم» از چارچوب‌های نظریه‌ی داده‌بنیان (Grounded Theory) پیروی می‌کند که تفاوت‌های عمده‌ای با نظریه‌‌های سنتی تحقیق کیفی دارد؛ نظریه‌هایی که در آن‌ها تحقیق از یک پیش‌فرض شروع می‌شود، با جمع‌آوری و تحلیل به پیش می‌رود و در انتها محقق پیش‌فرض تحقیقش را رد یا تایید می‌کند. این نظریه به شکل وسیعی در تحقیق‌های کیفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همانطور که رالف، بریکز و چپمن می‌گویند، نظریه‌ی داده‌بنیان بیشتر از اینکه یک «متدولوژی کامل» باشد، به لحاظ متد پویاست، به این معنی که با انعطافی بیشتر روش‌هایی را برای درک بهتر موقعیتی که انسان در آن قرار گرفته فراهم می‌کند(۱).
در مقابل در نظریه‌ی داده‌بنیان، محقق اول داده‌ها را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند و بعد نظریه را از دل داده‌های جمع‌آوری شده بیرون می‌کشد. خصیصه‌ی دیگر این نظریه جدا نبودن فازهای جمع‌آوری داده و تحلیل است. به این معنی که این دو فاز تا پیش از رسیدن به مرحله‌ی نظریه‌پردازی تکرار می‌شوند.
در مراحل تکرار فازهای جمع‌آوری داده و تحلیل، اطلاعات کدگذاری شده و با شکل گرفتن الگو به مرور تئوری تحقیق شکل می‌بندد. از این جهت است که در مطالب مطرح شده تکرار کرده‌ایم که نسخه‌های بهبودیافته‌ی پرسشنامه را از نو منتشر می‌کنیم.
چنین تحقیقی با یک یا چند سوال و گاهی حتی جمع‌آوری داده‌های کیفی آغاز می‌شود. ایده‌های کلی و الگوها به مرور از دل داده‌های جمع‌آوری‌شده پدیدار می‌شوند. نظریه‌ی جدید یا فرض‌های تحقیق به مرور از دل این داده‌ها بیرون می‌آیند.
۱) Ralph, N.; Birks, M.; Chapman, Y. (2015). “The methodological dynamism of grounded theory” (PDF). International Journal of Qualitative Methods. 14 (4): 160940691561157. doi:10.1177/1609406915611576
همانطور که در صفحه‌‌های اجتماعی بنیاد مردم ذکر کرده‌ایم، کانون بین‌المللی دانشگاهیان ایرانی از این بعد نظارت بر کیفیت نظرسنجی‌ها و گزارشات را بر عهده خواهد داشت.
ضعف‌ها و محدودیت‌های نظرسنجی شماره‌ی یک در مورد ائتلاف
به لحاظ ریاضی، برای یک محاسبه‌ی دقیق قابل اعتماد برای جامعه می‌توانستیم به عددی معادل ۱۶۶۳۸ شرکت‌کننده از یک جامعه‌ی ۸۵ میلیونی (اگر همه را واجد شرایط شرکت تصور کنیم) بسنده کنیم.
نمایی از محاسبه‌گر نمونه‌ی آماری
ما در حال حاضر بیشتر از ۱۰۰۰۰۰ پاسخ ثبت شده در اختیار داریم. با این حال به دلائل زیر نتایج این نظرسنجی را با وجود همه‌ی نقاط قوتش جامع و قابل تعمیم به کل جامعه‌ی ایران نمی‌دانیم:
- بسیاری از افراد محروم به خاطر عدم دسترسی به اینترنت یا گوشی/کامپیوتر امکان شرکت در این نظرسنجی را نداشتند.
- بسیاری از افراد سواد دیجیتال کافی را برای شرکت در این نظرسنجی نداشتند.
- بسیاری از افراد ممکن است به سبب بی‌اطلاعی از فعالیت بنیاد یا به هر دلیل دیگری در این نظرسنجی شرکت نکرده باشند.
- به علت ترافیک زیاد فرم نظرسنجی گوگل به صورت مقطعی از دسترس خارج می‌شد و به این دلیل برخی افراد امکان ثبت نظرشان را از دست دادند.
- مثل همه‌ی نظرسنجی‌های دیگر، امکان شرکت چندباره در این نظرسنجی با آدرس‌های ایمیل مختلف وجود دارد. خوشبختانه تعداد بالای پاسخ‌نامه‌های موجود از درصد خطای احتمالی کم می‌کند. همچنین داده‌سنجی ما نشان داده که تعداد جواب‌های تکراری قابل اعتنا نیست.
- همانطور که پیشتر مطرح شد، در طراحی پرسشنامه نیز مفهوم «حداقل محصول قابل ارائه» را مراعات کردیم. این مسئله به این معنی است که قطعا در زمانی طولانی‌تر می‌شد به پرسشنامه‌ی بهتری دست یافت. با اینهمه بر این باوریم که سوال‌های مطرح شده، حداقل گزارش قابل ارائه را از ایده‌ی شرکت‌کنندگان در مورد ائتلاف برآورده می‌کنند.
کیفیت‌سنجی و پاکسازی داده‌ها
گزارش کامل مربوط به پاکسازی داده و کیفیت‌سنجی را در این فایل پی‌دی‌اف مطالعه کنید.
پیوست
فازهای مختلف در نظریه‌ی داده‌بنیان و محاسبه‌گر اندازه‌ی نمونه‌ی آماری
