مقدمه
گزارش پیش رو، دریچه‌ایست به باورهای شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، در زمانی نزدیک به اوج اعتراضات داخلی و خارجی در خیزش انقلابی اخیر مردم ایران. بازبینی آنچه در اوج اعتراضات اتفاق افتاد به ما کمک می‌کند درک بهتری از دلایل عدم مشارکت افراد در کنش‌های انقلابی داشته باشیم. درک عمیق‌تر ما نسبت به وضعیت کمک خواهد کرد استراتژی‌های موثرتری را برای پیشبرد انقلاب و بالا بردن میزان مشارکت عمومی در فصل‌های بعدی به کار ببریم. در قسمت پایانی این گزارش، نتایج نظرسنجی در مورد تقویت هویت قومی و ملی در دوران اعتراضات را نیز خواهید یافت.
به منظور فراهم کردن امکان بررسی و تحلیل بیشتر برای اشخاص و گروه‌های دیگر، یک صفحه‌ی تعاملی را در دسترس مخاطبان قرار داده‌ایم که در آن امکان تنظیم فیلترهای مختلف بر روی داده‌های خام وجود دارد:
دسترسی به گزارش تعاملی.
لازم به ذکر است که بنیاد مردم هیچ گونه اطلاعات شخصی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی را ذخیره نکرده است.
چکیده نتایج نظرسنجی
- نظرسنجی «خاکستری‌ها» در از تاریخ ۶ بهمن ۱۴۰۱ به مدت دو هفته برگزار شد. با وجود اختلالات شدید اینترنت در زمان برگزاری، بیشتر از ۱۸ هزار نفر در این نظرسنجی شرکت کردند. ۶۷ درصد از این شرکت‌کنندگان ساکن ایران بودند. اکثر شرکت‌کنندگان از بازه‌ی سنی ۳۰ تا ۴۰ سال هستند. در این میان حدود ۱۶ درصد از شرکت‌کنندگان خود را «خاکستری» دانسته‌اند. اطلاعات جمعیت‌شناسی را در قسمت‌های بعدی این گزارش مطالعه کنید.
- شرکت‌کنندگان، تا زمان برگزاری این نظرسنجی، به ترتیب در کنش‌های انقلابی نافرمانی مدنی ، گفتگوهای انقلابی،اعتصابات سراسری و تظاهرات خیابانی مشارکت داشته‌اند. به نظر می‌رسد درجه‌ی مشارکت افراد در انواع کنش‌ها نسبت مستقیمی با میزان ریسک‌پذیری و خطرات مشارکت در یک کنش داشته است.
- نوجوانان و جوانان زیر ۱۸ سال، در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی در تمام انواع کنش‌های انقلابی مشارکت بیشتری داشته‌اند. این مسئله به خصوص در مشارکت در کنش‌های خیابانی مشهود است.
- فارغ از خاکستری بودن یا نبودن، افراد «ترس از بازداشت/مجروح/ کشته شدن خود یا افراد خانواده» را چالش اصلی در پیوستن افراد به انقلاب دانسته‌اند.
- در بررسی دلايل عدم مشارکت، مشخص شد که بیشترین درجه‌ی همبستگی دلایل در «نداشتن چشم‌انداز و یا تصویر مشخص و واضح از فردای انقلاب»، «عدم اطمینان به سطح آگاهی سیاسی جامعه برای انتخاب‌های آگاهانه» و «نگرانی در مورد فعالیت برخی چهره‌ها یا گرایش‌های خاص در اپوزیسیون» بوده است. به این معنی که اگر افراد روی یکی از این دلایل تاکید داشته‌اند به دو دلیل دیگر نیز وزن بالایی داده‌اند.
- مخالفین مذهبی جمهوری اسلامی «نگرانی بابت تضعیف جایگاه مذهب در کشور» را به عنوان دلایل اصلی نپیوستن به انقلاب مطرح نکرده‌اند و همچون اقشار غیرمذهبی، دلایل دیگری را به عنوان دلایل اصلی عدم مشارکت افراد برشمرده‌اند.
- با توجه به پاسخ‌ها می‌توان گفت که «خاکستری» مفهومی است که در جامعه‌ی شرکت‌کنندگان تعریف مشخصی از آن در ذهن افراد وجود ندارد. با این همه، به نظر می‌رسد با توجه به تفاوت‌های موجود، برای افرادی که خود را «خاکستری» می‌نامند، «خاکستری بودن» بیشتر به معنی عدم مشارکت در تظاهرات خیابانی و اعتصابات است چرا که بیشترین تفاوت میان افراد خاکستری و غیرخاکستری در زمینه کنش‌گری، مربوط به شرکت در این دو کنش انقلابی بوده است.
- هر چند که هر دو هویت ملی و قومی پس از خیزش سراسری مردم تقویت شده‌اند و همزمان تقابل بین آنها تا حدی افزایش یافته، تقویت هویت ملی تقریبا در تمام استان‌ها به مراتب چشمگیرتر از هویت قومی بوده است.